Rozwój platformówek 3D na PSOne

Opis trójwymiarowego szału na Playstation, który zmienił rynek gier diametralnie. Wprowadzając innowacje do świata polygonów, wcześniej rzadko widywane na innych sprzętach. Król skaczącego zwierzyńca, cesarz sierści i lord na kudłach.

W tym wpisie skoncentruję się na tym jak gry platformowe rozwijały się na przestrzeni życia konsoli Playstation. Omówiony zostanie tylko i wyłącznie rynek europejski więc żadnych tam japońskich i amerykańskich ekskluzywów dzisiaj nie będzie. Dział został zsortowany chronologicznie od najstarszych do najmłodszych gier. Lecimy z tym!

Jumping Flash! (29 września 1995)

Wraz z debiutem Playstation w Europie, na rynek trafiła platformowa gra w pierwszej osobie pod tytułem Jumping Flash! W tymże tworze japońskiej wyobraźni, dokładniej studia Exact Co., Ltd odpowiedzialnego za silnik gry i Ultra Co., Ltd (obecnie produkującego appki dla iOS pod nazwą Muu Muu Co. Ltd) zajmującego się fabułą, postaciami oraz przerywnikami, operujemy kosmicznym królikiem Robbit'em. Pierwszym, a jakże! zwierzakiem z bestiariusza. Muzyka została skomponowana przez nieżyjącego już Takeo Miratsu, który maczał palce w ścieżce dźwiękowej The Legend of Dragoon, dużo symfonicznych syntezatorów w mieszance elektronicznego klekotu wczesnych lat 90tych. Postać ameliniowego robota zdolna jest do bardzo wysokich podwójnych skoków, naparzania laserami, potrafiąca również człeptać wydając z siebie dziwne odgłosy. Projekt ambitny, pokazujący możliwości konsoli, innowacyjny i zapomniany. Dostępny na PSN od 2007 roku.

Jumping Flash! 2 (1 października 1996)

Druga gra w serii Jumping Flash! i ostatnia jaka została wydana w Europie.  W tej części będziemy ratować Muu Muu, te białe bliżej niesprecyzowane goombopodobne stworki. Odbijać się od wysokich budowli i strzelać, strzelać. Strzelać. Gra dostępna na amerykańskim PSN od 2009.

Crash Bandicoot (2 listopada 1996)

Stworzony przez legendarne już studio Naught Dog, na czele z Jasonem Rubinem i Andym Gavinem. Pierwsze wejście na platformę Sony, Jamraj Kraksa, tytuł roboczy dupa Sonica. Nie żartuję, wpiszcie w google Sonic's ass. Wydany przez Universa w Europie konkretny platformer z futrzakiem na czele, stający się szybko nieoficjalną maskotką Psxa. Pomysł wziął się z chęci stworzenia trójwymiarowej gry, które mogłaby dorównywać Mario i Sonicowi. W gruncie rzeczy Naught Dog obróciło kamerę świata gry z prawo lewo na tył i przód. Dzięki takiemu zabiegowi graficy mogli się skoncentrować na przypakowaniu świata potężną ilością detali. Istotą gry jest dobre wyczucie czasu. Muzyka została skomponowana przez Josha Mancella, który nie gardzi cymbałami, przez co udało mu się uchwycić plemienny oraz lekko głupkowaty ton gry świetnie wpasowujący się w poszczególne poziomy. Oczywiście należy nadmienić że Crasha pokochał cały świat a w 2013 roku Sony miało zamiar odkupić do niego prawa, czy to na programy marketingowe czy na wskrzeszenie serii, wyostrzyć trzeba uszy na przyszłość! Dostępny na PSN od 2007 roku.

Bubsy 3D (sierpień 1997)

Gra rekomendowana przez sam PSExtreme zyskująca złotą nagrodę X, przynajmniej tak pisze na okładce. Wydana w Europie przez Telstar, wyprodukowana przez studio Eidetic zakupione w 2000nym przez Sony i przemianowana na SCE Bend Studio, którzy odwalili kawał dobrej roboty tworząc serię Syphon Filter. Omijajcie tą grę szerokim łukiem, próba stworzenia platformera 3D z pełną swobodą ruchu była w tym wypadku kompletnym niewypałem. Sterowanie jest paskudne, soundtrack kompozytora którego imienia nie mogę nigdzie znaleźć, jest co najmniej oszałamiająco idiotyczny i wypala mózg po pięciu minutach. Poziomy stworzone są z ilości polygonów, które można wyliczyć na palcach jednej ręki. Do tego sam wiewiór Bubsy... cholera wie skąd się urwał.

Croc: Legend of the Gobbos (31 października 1997)

Platformer z uroczym, wielkookim krokodylkiem został wydany przez Fox Interactive i stworzony przez studio deweloperskie Argonaut Software. Gra przyjęła się w miarę dobrze, oferując bardzo kolorowe poziomy z znajdźkami i przewodzącymi Gobbosami. Kolejne futrzaki w kształcie piłki do nogi i piłeczkami golfowymi zamiast oczu. Ciekawostką jest że studio Argonaut przed rozbiciem studia na dwie części stworzyło przy współpracy z Nintendo grę Starfox tworząc słynny chip Super FX. Kompozytorami w tej grze byli Justin Scharvona, Kristian Hewett, tworząc radosną, wysoko tonową ścieżkę dźwiękową używającą sporej ilości organów i syntezatora.  

Crash Bandicoot 2: Cortex Strikes Back (5 grudnia 1997)

Druga gra z serii Kraksa Jamraj. Zmienili system dostawania się do poziomów tworząc obszary domowe z portalami do wyboru, powrzucali dodatkowe osiągnięcia, polepszyli postać Crasha dodając dodatkowe umiejętności i tworząc jedną z moi ulubionych gier do speedrunów. Kwintesencja Crasha w najczystszej postaci i subiektywnie najlepszy platformer na Playstation. Dostępny na PSN od 2011.

Jersey Devil (12 grudnia 1997)

Diabeł co prawda bardziej przypomina cosplejera w kostiumie niż nietoperza. Znowu te futrzaki. Wydany w Europie przez Ocean Software, popełniony przez niezależne studio produkujące przede wszystkim średniaki, kanadyjskie Behaviour Interactive. Ścieżkę do gry stworzył Gilles Leveille, otrzymując za nią pochwały. Mroczna, symfoniczna i groteskowa. Niestety szata graficzna i praca kamery utrudniały przyjemne obcowanie z tą grą. 

Gex: Enter the Gecko (20 lutego 1998)

Pan jaszczur, kryptonim 007. Miło wspominam pierwsze dwa poziomy Gexa 2 w które mogłem grać na źle zgranym piracie za 20zł. Maskotka Crystal Dynamics. Został wydany w Europie przez Midway Games. Druga część w serii, od razu w pełnym 3D. Świat przedstawiony oparty jest na parodiowaniu różnych seriali z lat 90, co bardzo postarza grę i większość młodych graczy dzisiaj nie załapie dodatkowych smaczków. Jest to jednak solidny platformer, broniący się specyficzną aurą (może to ten silnik graficzny) jaka cechuje wszystkie produkcje na PSX od Crystal Dynamics. Panowie mają w swoim dorobku również serię Legacy of Kain oraz Akuji: The Heartless. 

Blasto (1 sierpnia 1998)

Połączenie tpsa z platformówką. Dziecko Sony Interactive. Głosu postaci Kapitana Blasto użyczył Phil Hartman, dwa miesiące przed swoją śmiercią, Gra była bardzo mocno reklamowana, niestety jej przyjęcie było raczej chłodne. Kombinacja elementów platformowych z shooterem okazała się dla wielu ówczesnych graczy za trudna. Soundtrack stworzony został przez Chucka Douda, również znanego z serii Syphon Filter. Najbliżej temu do jakiegoś space ambience techno, więc pasuje jak ulał. Gra nie poraża grafiką ale jest wykonana solidnie.

Spyro The Dragon (23 października 1998)

Ah, tak w końcu dochodzimy do mojego ulubieńca i faworyta na platformówkach szaraka. Wydana przez Universal z studia Insomniac Games, z Tedem Pricem na czele. Gram co roku odświeżając sobie tę produkcje, świetny i zarazem specyficzny soundtrack od Stewarta Copelanda, byłego perkusisty The Police jest bardzo chodliwy. Jedna z najlepiej wyglądających platformówek 3D na PSXa. Głównym atutem tej produkcji jest humor. Tutaj Spyro pozuje z kolegami gnorcami. Musiałem ekstra do tego poziomu dochodzić aby tego screena zrobić bo na necie nie ma konkretnego!

Crash Bandicoot 3: Warped (5 grudnia 1998)

Trzecia i ostatnia odsłona platformowa na szarej eminencji. Gra również posiada znany z wcześniejszej gry hub z wieloma poziomami i tonami nowych znajdziek, wyzywań i umiejętności. Bazooka na wumpa fruit? Dlaczegóż by nie! Niektóre poziomy oferują kompletnie nowe mechaniki gry, takie jak jeżdżenie na skuterze wodnym, tygrysku czy motocyklu. Prawdopodobnie najlepsza część serii, według krytyków i graczy opierając się na metacritic. 

Tai Fu: Wrath of the Tiger (28 luty 1999)

Gra stworzona przez Dreamworks Interactive i wydana przez Activision. Prequel duchowy Kung Fu Pandy, którą serdecznie polecam. Gra polega ma dużo w miarę trudnych elementów platformowych, bynajmniej trudnych z względu na lekko niezgadzające się sterowanie. Operujemy ostatnim przedstawicielem rasy tygrysów, których smoki wybiły co do joty. Szukamy zemsty za śmierć naszego ojca ucząc się po drodze różnych stylów walki, modliszki, małpy, leoparda czy żurawia. Przeciwników wykańczamy kombosami lub zrzucamy z klifów. Prowadziłem Let's Play z tej gry po angielsku, pewnie do niej wrócę.

Gex 3: Deep Cover Gecko (5 kwietnia 1999)

Druga gra w 3D z rolą agenta Gexa wydana przez Eidos Interactive i opracowana przez Crystal Dynamics. W tej odsłonie będziemy bawić się w Draculę, Sherlocka Holmsa czy pacyfikować wredne elfy Mikołaja.

Bugs Bunny: Lost in Time (29 czerwca 1999)

Wydane przez Infogrames i stworzone przez Behaviour Interactive... sterujemy naszym milusińskim, króliczkiem Bugsem. Ton gry jest zachowany w zwariowanych klimatach Looney Tunes. Wiele jest powracających postaci, np. Daffy Duck. Przeciętna grafika z mnóstwem znajdziek. Bugs może się bronić podkradając się do śpiących przeciwników i wykopać ich w nicość.

Ape Escape (2 lipca 1999)

Opracowana i wydana przez Sony łapanka inteligentnych małp z czarnym charakterem do pobicia. Mnóstwo znajdziek, poziomy są bardzo zróżnicowane i dynamiczne. Ścieżka dźwiękowa to marsz elektronicznej radości z okazjonalnymi sentymentalnymi postojami. Gra zmusza gracza do używania Dualshocka bo bez analogów nie da się w nią grać. Zoptymalizowała sposób w jaki będzie się używać gałek w przeszłości, czyli jedna do ruchu, druga do obracania kamerą.

Croc 2 (3 sierpnia 1999)

Nie wiem kiedy coś się zaczęło psuć w Argonaut ale dwójka Krokodyla ratującego świat i Gobbosy wydaje się produktem ciut gorszym niż oryginał. Sterowanie jak i praca kamery się pogorszyły.

Kingsley Adventure (22 października 1999)

Lis, rycerz ratujący Owocowe królestwo przed Złym Sosem z Mleka i Jajek z dodatkiem Mąki. De fuq! Nie będę o tym pisał! Wydane przez Psygnosis i opracowane przez SCE Liverpool. Przeciętny ripoff Ocariny z N64.

Glover (30 listopada 1999)

Port z Windowsa i N64, Glover, magiczna rękawiczka z czterema palcami.  Wyprodukowana przez Interactive Studios i wydana na PSX przez Atari.

Od tego momentu nie możemy już mówić o wpływie PSXa na rozwój platformerów 3D w branży, ponieważ jego następczyni PS2 wyszła 24 listopada 2000 roku na rynek. Z chęci skompletowania list podaje te tytuły dodatkowo:

Rayman 2 (8 września 2000)

Donald Duck: Goin' Quackers (19 października 2000)

Bugs Bunny & Taz: Time Busters (24 listopada 2000)

Sheep, Dog 'n' Wolf (14 września 2001)

Gry 2,5D

Mimo że gier 3D na konsoli Playstation nie brakuje, parę gier zostało zrobionych na podstawie starej szkoły, przenosząc platformera 2D i wprowadzając nowoczesną wizualizację świata w 3D. Takimi przykładami są:

Pandemonium (listopad 1996)

Pandemonium 2 (październik 1997)

Klonoa: Door to Phantomile (5 czerwca 1998)

Gry te zostaną przeze mnie omówione w przyszłości, czy to za pomocą recenzji bądź video loga. 

Podsumowanie

Playstation, wydawałoby się że ta konsola miała nieprzerwaną masę gier, tym bardziej platformówek. Oczywiście są serie które mają elementy takowych, jak np. Tomb Raider, Soul Reaver czy Medievil, według mnie jednak to nie jest ich główny motyw i gameplay nie opiera się tylko na skakaniu. Stworzenie listy tego typu na przestrzeni 24 godzin okazało się bardzo frustrującym dla mnie przeżyciem, przede wszystkim lwią część czasu spędziłem na zbieraniu informacji, przeglądaniu gameplayów, granie w niektóre tytuły i słuchanie ścieżek dźwiękowych. Teraz wiem jak się czuje student przed sesją ale dywaguję. Po odjęciu dwóch na prawdę mocnych marek jakimi są Crash i Spyro, w świecie szarego księcia platformówki 3D są średnimi, często wybrakowanymi w pewien sposób produktami swojego czasu. Nie należy jednak się tym zrażać bo branża raczkując do 6 generacji konsol przeszła przez potężną ilość zmian, zmian które dziś możemy uznać za lepsze. Lepszą grafikę, sterowanie, narrację, postacie, muzykę i ogólną stylistykę.

Edit 1: Poprawiono okładkę Spyrona, sprostowanie iż Sony nie posiada praw do marki Spyro i Crash, obecnie ma je Activision.