Oscary są ustawione. Niewygodna prawda o filmowych nagrodach

Oscary to najbardziej prestiżowe i popularne nagrody filmowe na świecie. Co roku miliony ludzi oglądają galę, na której Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej wręcza złote statuetki najlepszym twórcom i aktorom. 

Jednak czy Oscary są rzeczywiście obiektywnym i sprawiedliwym wyrazem uznania dla filmowej sztuki? Czy nie ma za nimi ukrytych interesów, manipulacji i nacisków?

Od lat krążą plotki, że Oscary nie są do końca obiektywne. Krytycy zarzucają Akademii Filmowej faworyzowanie hollywoodzkich gigantów, gwiazd z koneksjami i filmów o określonych tematach. Czy te zarzuty są prawdziwe? Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Jak powstają nominacje i kto głosuje?

Pierwszym krokiem do zdobycia Oscara jest uzyskanie nominacji. Aby film mógł być nominowany, musi spełniać pewne kryteria, takie jak długość, język, data premiery i dystrybucja. Jednak to nie wystarczy, aby znaleźć się w gronie kandydatów. Trzeba też przekonać do siebie członków Akademii, którzy decydują o nominacjach i głosują na zwycięzców. A jacy to członkowie? Według oficjalnych danych Akademia liczy już prawie 10 tysięcy członków, podzielonych na 17 gałęzi, odpowiadających różnym specjalnościom filmowym. Aby zostać członkiem, trzeba być zaproszonym przez Akademię lub zarekomendowanym przez jej członków.

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że Akademia jest zróżnicowana i reprezentatywna dla środowiska filmowego. Jednak badania pokazują, że nie jest to prawda. Według raportu z 2022 roku, 81% członków Akademii to biali, 68% to mężczyźni. Tylko 19% członków to osoby niebiałe, a 32% to kobiety. Co więcej, wiele gałęzi Akademii jest zdominowanych przez jedną płeć lub rasę. Na przykład, w gałęzi reżyserów jest 87% mężczyzn i 82% białych, a w gałęzi aktorów jest 74% kobiet i 87% białych. Takie skład Akademii ma wpływ na to, jakie filmy i twórcy są nominowani i nagradzani. Można się spodziewać, że członkowie Akademii będą preferować filmy, które odzwierciedlają ich własne doświadczenia, poglądy i upodobania, a ignorować lub marginalizować filmy, które reprezentują inne perspektywy i kultury. 

A to niewielki postęp patrząc na to, z jakich członków składała się Akademia jeszcze dekadę temu. Według badania przeprowadzonego w lutym 2012 r. przez Los Angeles Times (na próbie 5000 członków), Akademia składała się z 94% białych, 77% mężczyzn, a tylko 14% z nich miała poniżej 50 lat. W tamtym czasie aż 33% jej członków to późniejsi zwycięzcy lub nominowani do Oscara. Przez aferę, wywołaną przez April Reign, która to przez kontrowersyjny hasztag #OscarSoWhite wywołała falę dyskusji, protesty i burzliwą debatę w wieli mediach na całym świecie, zdecydowano się zmienić stary paradygmat i z każdym rokiem przyjmować coraz więcej kobiet, osób niebiałych i z różnych grup etnicznych. Czy to pomogło? Do 2020 roku miał być zrealizowany cel podwojenia liczby kobiet i osób o innym kolorze skóry niż biali w członkostwie. Osiągnięto więc pewne aspekty tego założenia, ponieważ po 10 latach nastąpił wzrost osób niebiałych z 6% do 13%, dzięki czemu w 2022 roku procentowy rozkład członków z innych grup etnicznych (w tym niebiałych) wyniósł 19% w stosunku do 81% białych. 

Jakie są strategie i koszty kampanii oscarowych?

Aby film mógł liczyć na nominację i nagrodę, nie wystarczy, że jest dobry i spełnia kryteria Akademii. Trzeba też zainwestować w skuteczną kampanię promocyjną, która ma na celu zwrócić uwagę i zyskać sympatię członków Akademii. Kampanie oscarowe są bardzo kosztowne i czasochłonne. Szacuje się, że średni budżet kampanii wynosi około 10 milionów dolarów, a niektóre kampanie mogą kosztować nawet 25 milionów dolarów. Kampanie oscarowe obejmują wiele działań, takich jak: wysyłanie kopii filmów do członków Akademii, organizowanie pokazów i spotkań z twórcami i aktorami, reklamowanie filmów w mediach i branżowych czasopismach, lobbowanie u wpływowych krytyków i dziennikarzy, angażowanie się w działania charytatywne i społeczne, tworzenie stron internetowych i mediów społecznościowych poświęconych filmom, nagradzanie filmów na innych festiwalach i ceremoniach, a nawet wynajmowanie prywatnych detektywów, aby szkalować konkurencję.

Kampanie oscarowe są prowadzone przez profesjonalne firmy i konsultantów, którzy znają zasady i sekrety gry. Niektórzy z nich są tak wpływowi i skuteczni, że są nazywani „królami Oscarów". Na przykład, Harvey Weinstein, były szef wytwórni Miramax i The Weinstein Company, był znany z tego, że potrafił zdobyć Oscary dla filmów, które nie były faworytami. Weinstein stosował różne metody, aby przekonać członków Akademii, takie jak: naciskanie na nich osobiście lub przez znajomych, wysyłanie im prezentów i listów, organizowanie imprez i kolacji, zatrudnianie celebrytów i polityków, aby popierali jego filmy, a nawet oskarżanie innych filmów o plagiat, rasizm czy antysemityzm. Weinstein był tak skuteczny, że do 2017 roku jego filmy nominowano ponad 300 razy, zdobywając łącznie 81 Oscarów. Jednak w 2017 roku Weinstein został oskarżony o molestowanie i gwałt przez ponad 80 kobiet, co doprowadziło do jego upadku i wykluczenia z Akademii.

Jakie są konsekwencje i kontrowersje związane z Oscarami?

Oscary mają duże znaczenie dla filmów i ich twórców. Zdobycie Oscara może przynieść wiele korzyści, takich jak: wzrost prestiżu i popularności, lepsze oferty i warunki pracy, większe zarobki i zyski, większa widownia i dystrybucja, większa szansa na zdobycie innych nagród i nominacji. Jednak Oscary mają też swoje negatywne strony i skutki uboczne, takie jak: manipulacja, korupcja, dyskryminacja, niesprawiedliwość i komercjalizacja. Oscary są często krytykowane i kontestowane przez ludzi z branży filmowej i poza nią. Niektórzy z nich bojkotują Oscary, ignorują je, odmawiają ich przyjęcia, krytykują, a nawet żartują, tworząc alternatywne nagrody lub parodię Oscarów.

Oscary są często oskarżane o to, że są ustawione i nie odzwierciedlają prawdziwej wartości filmów i ich twórców. Niektóre z zarzutów i kontrowersji dotyczących Oscarów to: faworyzowanie filmów amerykańskich i anglojęzycznych, ignorowanie filmów z innych krajów i kultur, dyskryminowanie filmów niezależnych i niskobudżetowych, marginalizowanie filmów z gatunków fantastyki, horroru czy komedii, niedocenianie filmów animowanych i dokumentalnych, preferowanie filmów o tematyce historycznej, biograficznej i społecznej, zwłaszcza tej amerykańskiej.

Nowe kontrowersyjne wytyczne ubiegania się o Oscara za najlepszy film w 2024 roku

Od 2024 roku, filmy, które chcą ubiegać się o Oscara za najlepszy film, muszą spełniać dwa z czterech standardów reprezentacji i inkluzywności, które wprowadziła Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej. Standardy te mają na celu zwiększyć różnorodność i przedstawicielstwo grup niedostatecznie reprezentowanych w branży filmowej. W skrócie napisze, jakie są to zasady:

• Chociaż jeden z aktorów pierwszoplanowych lub istotnych aktorów drugoplanowych reprezentuje mniejszość rasową / etniczną.
• Co najmniej 30% aktorów w drugoplanowych i epizodycznych rolach reprezentuje co najmniej dwie spośród tych grup: kobiety, mniejszości rasowe, osoby LGBTQ+, osoby z niepełnosprawnością fizyczną lub intelektualną, niedosłyszące.
• Główny wątek fabularny musi być związany z co najmniej jedną spośród tych grup: kobiety, mniejszości rasowe, osoby LGBTQ+, osoby z niepełnosprawnością fizyczną lub intelektualną, niedosłyszące.
• Co najmniej dwa z następujących działów: casting, zdjęcia, muzyka, kostiumy, reżyseria, montaż, fryzury, charakteryzacja, produkcja, scenografia, dźwięk, efekty specjalne, scenariusz, powinny być kierowane przez osoby z tych grup: kobiety, mniejszości rasowe, osoby LGBTQ+, osoby z niepełnosprawnością fizyczną lub intelektualną, niedosłyszące.
• Co najmniej jeden z tych działów powinien być kierowany przez osobę reprezentującą mniejszość rasową lub etniczną.
• Co najmniej sześć osób niższego szczebla ekipy powinno reprezentować mniejszość rasową lub etniczną. Alternatywnie może to być aż 30% załogi, co ma być uzależnione od wielkości produkcji.
• Studia powinny zapewnić możliwości rozwoju i szkolenia dla osób z grup niedostatecznie reprezentowanych w przemyśle filmowym.
• Film powinien mieć strategię marketingową i dystrybucyjną, która uwzględnia różnorodność widowni.

Podsumowanie i wnioski

Oscary są uważane za najważniejsze i najbardziej prestiżowe nagrody filmowe na świecie. Jednak wiele osób widzi sprzeczność w obiektywnym i sprawiedliwym ich przyznawaniu, twierdzą, że są ustawione i manipulowane. Przyznanie tej prestiżowej nagrody jest tak naprawdę uzależnione od wielu czynników, takich jak: skład i preferencje członków Akademii, strategie i koszty kampanii oscarowych, naciski i interesy branży filmowej, trendy i mody społeczne, opinie i oceny krytyków i widzów. 

Oscary nie odzwierciedlają prawdziwej wartości i jakości filmów i ich twórców, lecz w przeważającej większości są wynikiem gry i układów. Wciąż jest wiele do poprawy, ponieważ kontrowersje dalej się pojawiają. Poza tym są często krytykowane i kwestionowane przez ludzi z branży filmowej i poza nią. To niewygodna prawda o filmowych nagrodach, która pokazuje, że nie wszystko jest takie, jakim się wydaje.