Przegląd prasy growej

Od kiedy piszę blogi, ten temat wciąż siedział mi w głowie i nie dawał o sobie zapomnieć. Wiedziałem jednak, że wymaga on dłuższego przygotowania i większej kwerendy. Otóż postanowiłem obiektywnie zestawić istniejące obecnie magazyny poświęcone naszej kochanej pasji i mam nadzieję, że nie zostanę wdeptany w ziemię przez osoby, które poczytywały je w czasach, gdy ja jeszcze robiłem pod siebie. Bez zbędnych przedłużeń – lecimy!

W latach 90. jak grzyby po deszczu zaczęły wyrastać czasopisma poświęcone branży gier video. Wszystkie prowadzone przez ludzi z pasją. Każdy z innym pomysłem na siebie. Brutalna rzeczywistość skorygowała jednak wiele marzeń i do dzisiaj przetrwały 3 czasopisma (nie licząc wielu specjalistycznych magazynów, które ukazały się w ostatnim czasie i które poświęcone są tematyce Minecrafta, bądź Fortnite’a). Jako rocznik 1996. naturalnie nie byłem w stanie obserwować całego tego zjawiska z pierwszej ręki. Osobiście jako szczeniak, bardziej interesowało mnie samo granie, niż czytanie o graniu (już nowe pokolenie), ale w pewnym okresie dziecięco-nastoletnim, nałogowo kupowałem Click!. Pismo było całkiem przyjemne i cieszyłem się z każdego z nim obcowania, ale nie pytajcie czemu wtedy, akurat je wybrałem – sam nie wiem. Gdy magazyn zniknął, nie szukałem alternatywy. Dopiero od niedawna (przy okazji rozpoczęcia zdobywania swoich własnych, stałych dochodów) postanowiłem na poważnie związać się z prasą grową. Redakcje mogą się cieszyć, gdyż zyskały nowego klienta :) . Wielu weteranów zapewne wyrazi swoją dezaprobatę w komentarzach (oczywiście przyjmę całą krytykę na klatę, a nawet za nią podziękuję), ale chyba taka ocena i analiza oczami osoby młodej – niezaślepionej nostalgią związaną z dorastaniem wraz z redakcją, będzie czymś wartościowym.

Niezbędna dawka nudy - metodyka

Wzorem pracy naukowej rozpocznę od zestawienia 3 magazynów (PIXEL, CD-Action i PSX Extreme) pod kątem samych faktów, a dopiero potem, przejdę do interpretacji opartej o porównania i własne odczucia towarzyszące obcowaniu z czasopismami. Przede wszystkim skupię się na najnowszych numerach i to one będą niejako przedstawicielami i wzorami do analizy. Mocą danego magazynu są według mnie elementy ekskluzywne (dodatki, reportaże, wywiady, sprawozdania, czyli materiały na pewien sposób wyjątkowe) oraz recenzje najnowszych tytułów obecnych na rynku. Dokonam zestawienia, które pokaże, jakie czasopismo poświęca więcej uwagi recenzjom, felietonom, elementom społecznościowym itp. Jeśli oczekujecie oceny każdego pisma, to niestety muszę Was zawieść. Nie czuję się kompetentny, aby oceniać pracę tak wielu redaktorów, szczególnie że nie jestem wieloletnim czytelnikiem żadnego z czasopism. Dość nudy - dalej!

PIXEL

• Miesięcznik (wydawany z reguły pod koniec miesiąca)
• 11 wydań w roku (jedno łączone wakacyjne)
• Redaktor naczelny: Piotr Mańkowski
• Wydawca: Idea Ahead
• Redakcja w Warszawie
• Prenumerata – TAK (121 zł rocznie)
• Wydanie cyfrowe – TAK
• Koszt w salonie prasowym – 14,50 zł
• Towarzysząca strona internetowa – TAK (http://pixelpost.pl/)
• Dodatki – Sporadycznie
• Strony – 124; Reklamy – 5,5 strony
• Format – 210 x 275 mm, papier kredowy kreda matt (gramatura okładki – 250g, gramatura środka – 90g); lakier wybiórczy na okładce

PIXEL to czasopismo powstałe w 2015 r, kontynuujące niejako dziedzictwo dwóch poprzednich: Top Secret (1990-2003 r.) i Secret Service (1993-2001/2014). Redaktorzy to prawie sami weterani branży, którzy wychowywali się wraz z pojawianiem się gier video na polskim rynku. Średnia wieku redakcji jest najwyższa z całego zestawienia. Cena czasopisma także, co jednak przekłada się na jakość druku i użytych do niego materiałów. Redakcja organizuje coroczny zjazd osób z branży, czytelników i wszelakiej maści fanów retro (Pixel Heaven). Nakład – nieznany (plotki głoszące o miesięcznym nakładzie 14 tys. egz. i sprzedaży równej ok. 50%).

CD-Action

• Czterotygodnik (wydawany z reguły w drugiej połowie miesiąca)
• 13 wydań w roku
• Redaktor naczelny: Dawid Bojarski
• Wydawnictwo: Bauer
• Prenumerata – TAK (120 zł rocznie)
• Wydanie cyfrowe – NIE
• Koszt w salonie prasowym – 9,99/16,99 zł
• Towarzysząca strona internetowa – TAK (https://www.cdaction.pl/)
• Redakcja we Wrocławiu
• Dodatki – zawsze (zdrapka z kodem na 3 tytuły PC/płyta DVD)
• Strony: 132; reklamy: prawie 11 stron;
• format: ok. 212x295 mm; brak szczegółowych danych

CD-Action jest magazynem, który ukazuje się nieprzerwanie od 1996 r. Wiek redakcji jest mieszany. Czasopismo od zawsze było związane z branżą gier tworzonych na komputery osobiste, jednak od jakiegoś czasu, dużo uwagi poświęca także konsolom. Niedawna obniżka ceny spowodowana była porzuceniem płyt na rzecz zdrapki z kodem do wersji cyfrowych gier. Jest to jedyne czasopismo z takim dodatkiem i jednocześnie najlepiej sprzedające się czasopismo w Polsce. Wydawnictwo Bauer regularnie podaje dane sprzedażowe, dzięki czemu mamy oficjalne liczby. W I półroczu 2018 r. sprzedawało się średnio miesięcznie 59 368 szt. magazynu przy miesięcznym nakładzie wynoszącym ok. 120 000 egz.* Nie znalazłem informacji dotyczącej organizowania oficjalnego zjazdu czytelników i redakcji.

PSX Extreme

• Miesięcznik (wydawany pod koniec miesiąca)
• 12 wydań w roku
• Redaktor naczelny: Roger Żochowski
• Wydawnictwo: Advertigo
• Prenumerata – TAK (99 zł rocznie)
• Wydanie cyfrowe – TAK
• Koszt w salonie prasowym – 9,99 zł
• Towarzysząca strona internetowa (właśnie na niej jesteśmy :D - https://www.ppe.pl/)
• Redakcja w Warszawie
• Dodatki – sporadycznie
• Strony – ok. 100; Reklamy: 5 i 1/3 strony
• Format: ok. 208x270 mm; brak szczegółowych danych

PSX Extreme to magazyn z tradycją sięgającą 1997 r. Wiek redakcji jest mieszany. Czasopismo od zawsze związane tylko z branżą konsolową. Wydawnictwo nie udostępnia danych sprzedażowych, tak więc ostatnie potwierdzone informacje pochodzą z wywiadu z redaktorem naczelnym z września 2017 r.: średni miesięczny nakład to 30 tys. egzemplarzy, a sprzedaż to 16-18 tys. + nieznana liczba prenumerat i wydań elektronicznych**. Nie znalazłem informacji dotyczącej organizowania oficjalnego zjazdu czytelników i redakcji.

Czujecie ten zapach świeżego pisma?

Ach…od czego by tu zacząć? Chyba najrozsądniej - od dwóch rzeczy, które rzucają nam się w oczy po wejściu do saloniku prasowego, czyli od okładki i ceny. Najdroższym czasopismem jest obecnie PIXEL. Wcześniej było to CD-Action z ceną 16,99 zł, jednak zrezygnowanie z płyt, które na PC powoli odchodzą w zapomnienie, wyszło magazynowi na dobre. Obniżono cenę, a co najważniejsze – zrezygnowano z folii, która okalała cały zestaw. CD-Action zawsze malowało się dla mnie jako to najdroższe i największe pismo, do którego dodatkowo nie mogę zajrzeć i to mnie odpychało. Obecnie nie ma tego problemu (kłopot wróci, gdyż właśnie zapowiedziano kolejny numer, który powraca z płytą DVD – nie wiadomo czy na zawsze, czy tylko na chwilę, ale oferowany tytuł, czyli Shadow Tactics- Blades of the Shogun, częściowo rekompensuje ponowną podwyżkę ceny). Tym sposobem, PSX Extreme zyskało prawie bezpośredniego rywala, który nie dość, że oferuje więcej treści, to jeszcze daje nam gry i to w tej samej cenie! Podział na pisma konsolowe i pecetowe także ostatnio się zaciera. Cena PIXELa po części uzasadniona jest dużą objętością magazynu (nadal mniejszą niż CD-Action) oraz wysokiej jakości drukiem. Papier stosowany w okładce oraz w środku jest wyraźnie grubszy i porządniejszy.

Skoro cenę mamy z głowy, to czas na okładki: Redakcja CD-Action na okładkę wybrała motyw z AC: Oddysey, który mocno przykuwa uwagę i jest wręcz oczojebny (inaczej nie da się tego określić). Laminowana okładka wyróżnia się na tle pozostałych (świeci i jest śliska), co nawet ładnie komponuje się z widoczkami z Grecji. Chociaż premierą miesiąca było bezsprzecznie Red Dead Redemption 2, redakcja najwyraźniej nie zdążyła z recenzją na czas (pismo było wydane 23 października, czyli prawie tydzień przed konkurencją), co niejako zrekompensowała w poprzednim numerze, w którym pojawił się pierwszy playtest z dzieła Rockstara i wynagrodzi w kolejnym numerze, gdzie głównym tematem będzie megarecenzja RDR2. PIXEL postawił na prostą i minimalistyczną okładkę zabierającą nas na Dziki Zachód. Nie ma w niej nic nadzwyczajnego, jednak czerwień przyciąga wzrok, a tytuł gry wyróżniony lakierem wybiórczym tworzy świetny efekt. PSX Extreme zaskoczyło wszystkich i stworzyło dwie wersje okładek (zacna i nietypowa inicjatywa). Jedna poświęcona premierze Soulcalibur VI, która ładnie dzieli całą kompozycję na pół i przyciąga wzrok dynamiką oraz kontrastem kolorów, oraz druga skupiona wokół RDR2. Minusem takiego wyjścia jest tylko to, że osoby opłacające prenumeratę, nie mogą wybrać interesującej ich okładki. Plusem dla wydawnictwa jest natomiast to, że kolekcjonerzy zapłacą podwójnie, aby mieć obie wersje. :)

Tak właśnie wyglądają magazyny po intensywnym obcowaniu. Nie jestem kolekcjonerem - czasopisma są zużyte, pogięte, poszarpane, gdyż czytam głównie w podróży do pracy, do domu, na studia itp. Moja nauczycielka kiedyś powiedziała, że prawdziwie wartościową książkę pozna się po wszelakich obrażeniach i notatkach czytelnika i podążam za tą sentencją.

Kończąc już temat fizycznego aspektu czasopism: najlepszy papier bezkonkurencyjnie występuje w PIXELu. Nie ślizga się, jest przyjemny w dotyku, gruby, łatwo przerzucać strony, a pisanie (notatki, podkreślenia itp.) jest bezproblemowe i widoczne. PSX Extreme także ma całkiem przyjemny papier, który się nie ślizga i bez kłopotów sięgamy po kolejną stronę. Jest on jednak wyraźnie cieńszy, a ślady po np. ołówku łatwo się wycierają i są mało widoczne. CD-Action ma za to bardzo śliskie i cienkie strony, co utrudnia nawigację. Pisanie na tym papierze jest jednak bezproblemowe.

Tekst główny i jego czytelność jest w dużej mierze zależny od naszych upodobań, więc ograniczę się do tego co widać gołym okiem. PIXEL używa największej czcionki i większej interlinii, co sprawia że przyjemnie się go czyta, ale oczywiście zrobione jest to kosztem ilości treści. CD-Action oraz PSX Extreme mają małą interlinię i dosyć małą czcionkę, co może irytować i powodować sporadyczne gubienie się w tekście, jednak ilość treści jest w tym momencie maksymalna (szczególnie w przypadku PSX Extreme, które jest najmniejszym czasopismem w zestawieniu).

Czas sprawdzić co tak pachnie w środku

Każdy magazyn ma swoje stałe rubryki - wypracowane przez lata i uwielbiane przez czytelników. Układ treści we wszystkich pozostaje jednak, mniej więcej, taki sam, czyli na początku mamy wprowadzenie/newsy/ewentualnie jakąś stałą rubrykę, potem przechodzimy do playtestów i zapowiedzi, następnie czytamy recenzje, a na koniec szeroko pojętą publicystykę, czyli felietony itp.  Każda redakcja używa własnych nazw na określenie każdego rozdziału/tytułów poszczególnych podrozdziałów i to jest świetne. Nie podoba mi się osobiście podział w PIXELu, który jest w całości po angielsku i zamiast działu „Zapowiedzi”, czy „Co nowego”, mamy „Loading” (chociaż nie do końca); zamiast recenzji jest „Play The Game” itd. Rozumiem, że nasza branża jest bardzo mocno osadzona w angielskich realiach językowych, ale moim zdaniem – co za dużo to nie zdrowo. Trudno było mi się w tym początkowo połapać, szczególnie że w późniejszych rozdziałach, teksty mocno się przenikają i tak naprawdę nadal nie znam klucza według którego coś ląduje w „Hall of Fame” (niby retro, ale w takim razie, co tam robi tekst o Battle Royale?), co w „Secret Level”, a co w „Credits” (tutaj też trochę retro). Z pewnością jest to po części moja wina, gdyż nie czytam PIXELa od samego początku, jednak okiem zwykłego czytelnika, po prostu czuję się zagubiony i to siedząc teraz przed magazynem z otwartym spisem treści! CD-Action i PSX Extreme są dosyć czytelne pod tym względem.

Porównanie formatu czasopism

Teraz przejdźmy do omówienia tego, co stanowi o mocy magazynu, czyli elementów ekskluzywnych. Jeśli chodzi o granie przed premierą, to zdecydowanie wygrywa CD-Action: 15 tytułów na 25 stronach (brak recenzji RDR 2). PSX Extreme: 3 tytuły na 6 stronach + wcześniejsza recenzja RDR 2. PIXEL: 1 tytuł na 2 stronach + ogólnie gry od Capcomu + recenzja RDR2.

Stałe rubryki poświęcone technologii i testom akcesoriów występują w CD-Action (bardzo rozbudowane) i w PIXELu (2 strony). PSX Extreme okazjonalnie wrzuca takie informacje i w tym numerze się one znalazły (1 strona). Taka sytuacja jest głównie uwarunkowana grupą docelową i charakterem danego czasopisma. Dział retro z kolei najbardziej rozwinięty jest w PIXELu, trochę mniej w PSX Extreme, a najmniej w CD-Action.

Jak prezentuje się publicystyka? Pomijając felietony, które obecne są w podobnej ilości wszędzie i ich jakość i atrakcyjność uzależniona jest od naszych gustów oraz poziomu autora, skupię się na wywiadach, reportażach i relacjach z imprez (gdyż wymagają one pójścia gdzieś, porozmawiania z kimś itp.). PSX Extreme po rozmowie z deweloperami, przedstawił nam tekst o Geralcie oraz o grze Franco 2. Dodatkowo, dostaliśmy 2 strony historii antycznej Sparty (jako absolwent archeologii bardzo cenię takie wstawki). CD-Action zapodaje nam 4 strony porównania sytuacji zawartej w grze AC:Oddysey z realiami historycznymi oraz historię studia ASF. PIXEL z kolei przeprowadza wywiad z pracownikami serwisu GOG.com, zdaje relację z wizyty w salonie gier retro, odwiedza twórców niezależnych na targach PGA 2018, relacjonuje (z opóźnieniem) Lag Festival of Art. And Independent Games, rozmawia z założycielem i szefem Epic Games – Timem Sweeneyem oraz opowiada o Jeffie Minterze. Treści ekskluzywnej oraz tekstów o retro jest zatem w PIXELU znacznie więcej (kosztem testów gier przed premierą).

Czas na recenzje! Zobaczmy czy wszystkie czasopisma wywiązały się z recenzowania największych premier danego miesiąca.

Kończąc już to przydługie zestawienie (czy ktoś dotarł aż tutaj?) opiszę moje odczucia z obcowania z magazynami. Szata graficzna każdego z nich cieszy oko i w tym aspekcie chyba nie mam nic do zarzucenia. Najbardziej minimalistyczny i najprostszy jest PIXEL, jednak to właśnie jego strony recenzji RDR 2 spodobały mi się w największym stopniu. Były przejrzyste i czytelne. Szczególnie upiększona i klimatyczna ocena dzieła Rockstar w PSX Extreme ucieszyła oczy, jednak dłuższe czytanie tekstu na czarnym tle wywołuje u mnie mroczki i inne dziwne efekty. Wygląd stron zawierających recenzję AC: Oddysey w CD-Action jest rewelacyjny - to po prostu trzeba zobaczyć! W PSX Extreme najbardziej podoba mi się aspekt społecznościowy. Felietony, recenzje, listy, rubryka „Czytelnik poleca” (ten brzydki ryj w omawianym numerze to właśnie ja :p). Do tego mamy gościnne artykuły o filmach, komiksach, polskim rynku gier i o Japonii. Teksty są bardzo osobiste i zabawne. Podobny poziom uśmiechu serwuje mi CD-Action, a to co wychodzi spod pióra Papkina jest naprawdę nietypowe (można go lubić lub nie, ale kreatywności mu nie brakuje). PIXEL z całego zestawienia jest najbardziej ponury, poważny, a styl pisania redaktorów – bardzo poprawny, lecz unikający nowości i zaskoczeń.

Zwróćcie uwagę na szerokość magazynów: PSX Extreme jest dużo cieńszy, a ma tylko 20-30 stron mniej.

Po całym zestawieniu rysuje nam się obraz rynku czasopism growych. PIXEL skierowany jest głównie do starszego i wymagającego odbiorcy. To w tym piśmie czułem się najbardziej obco – tak jakbym czytał pismo o motoryzacji albo wędkarstwie (które w ogóle mnie nie interesują). Zaskakuje on jednak największą ilością wywiadów i relacji (co naprawdę poszerza horyzonty i jest gratką dla miłośników branży) i skupia się na szczegółach, czy nawet poszczególnych osobach. Ilość retro i poziom zagłębiania się w ten temat ucieszy wszystkich koneserów, jednak młodszy czytelnik potraktuje to, jako co najwyżej nudną lekcję historii. PSX Extreme to pismo z krwi i kości konsolowe. Jest najmniejsze i najbardziej poręczne i jednocześnie nie traci na ilości treści. Jest to magazyn najbardziej skupiony na relacji redakcji z wieloletnimi czytelnikami (wstawki od innych redaktorów, osobiste opowiastki, historie z życia itp.) Przez to także czuję się w nim trochę obcy, ale jednocześnie przystępność pisma daje mi poczucie, że chciałbym przynależeć do tego grona i współuczestniczyć we wszystkim. CD-Action stoi gdzieś po środku - najczęściej komentuje najnowsze doniesienia o grach z innych mediów, z pop kultury itp. Pomimo lat na karku, skierowane jest do każdej grupy odbiorców i chyba nikt nie poczuje się w nim obco. Najczęściej udostępnia także przeróżne zniżki dla czytelników i z racji zdrapki z kodem na gry pecetowe/płyty DVD, jest głównie skierowane do graczy używających komputera, choć powoli się to zaciera. Czasem może trafić się także perełka, która sama w sobie zachęci kogoś do zakupu.

Rynek prasy jest bardzo brutalny i powoli umiera. Redaktorzy dwoją się i troją, lecz statystyka jest nieubłagana i coraz mniej ludzi kupuje czasopisma. Wierzę jednak, że jest dla nich miejsce i jeszcze przez długi czas ta trójca będzie nam towarzyszyć. Raz, ze względu na różnorodność, Dwa – konkurencja zawsze mobilizuje, Trzy – już tyle czasopism umarło, że nie chcemy obserwować upadku kolejnego. Treści w internecie powoli zmierzają do poziomu tych papierowych, jednak przed nimi jeszcze długa droga.  Chociaż wszystkie czasopisma w większości są kupowane przez stałych klientów, którzy wręcz wychowywali się wraz z redaktorami, to mogę śmiało powiedzieć, że jestem waszym nowym klientem i chociaż ani czas, ani budżet nie pozwoli mi na comiesięczny zakup wszystkich trzech magazynów, to będę starał się jak mogę, gdyż Cztery - czytanie naszych polskich, branżowych zbiorów przemyśleń, to czysta przyjemność!

P.S.

Dziękuję redakcji PIXELa za odpisanie na mojego maila i udzielenie mi szczegółowych informacji o Waszym czasopiśmie. Jeśli w międzyczasie dostanę jakieś nowe, niezastrzeżone dane dotyczące innych czasopism, to umieszczę je w tym spisie. Zapraszam do dzielenia się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi prasy „growej”, a także swoim stażem z danym czasopismem!

*Wszystkie dane oraz tabele dostępne tutaj (https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/sprzedaz-pism-komputerowych-i-polrocze-2018-cd-action-liderem).

**Wywiad z redaktorem naczelnym PSX Extreme z okazji 20-lecia magazynu (https://antyweb.pl/wywiad-psx-extreme/)