Nowa konsola + nowy TV = Nowy kabel HDMI?

Wpis o HDMI 2.1, kablach HDMI oraz ich długości.

W pudełku nowej konsoli, przynajmniej zgodnie z tym, co widnieje na stronach sklepów, otrzymamy również kabel HDMI. Zapewne będzie to kabel zdolny sprostać przesyłowi obrazu przez porty HDMI 2.1 (czyli do 4k@144hz lub 8k@30hz/8k@120hz z kompresją), natomiast może on nie sprostać naszym wymaganiom (może być zbyt krótki lub za mało elastyczny). Co wtedy – jaki kabel kupić?

Zacznijmy od tego, że kable HDMI nie posiadają takich samych oznaczeń jak porty HDMI (HDMI 2.1, HDMI 2.0b itd.), natomiast niektórzy producenci stosują właśnie taki opis kabla dla uproszczenia tematu. Wyróżniamy następujące rodzaje kabli HDMI, skategoryzowane pod względem możliwość transferu danych:

Standard Speed HDMI Cable (Kategoria 1 – do 4,5Gbps) – może być użyty dla portów HDMI 1.0-1.2 z zapewnieniem pełnej przepustowości.

High Speed HDMI Cable (Kategoria 2 – od 10,2Gbps do 18Gbps) – może być użyty dla portów HDMI 1.0 - 2.0 z zapewnieniem pełnej przepustowości.*

*w 2015 został utworzony program certyfikacji, który potwierdzał, że kabel wyróżniony certyfikatem może przesyłać do 18Gbps danych. Kabel z certyfikatem nosi nazwę Premium High Speed HDMI Cable, natomiast kable High Speed bez certyfikatu, w 95% przypadków, również są w stanie zapewnić do 18Gbps przesyłu.

Ultra High Speed HDMI Cable (Kategoria 3 - do 48Gbps) - może być użyty dla portów HDMI 1.0 - 2.1 z zapewnieniem pełnej przepustowości.

Naprawdę, nie ma sensu wydawać dużych pieniędzy na kable HDMI, gdyż przenosi on sygnał cyfrowy „0 oraz 1” (inaczej niż sygnał analogowy, który przyjmował różne wartości). Dziś ciężko kupić kable pierwszej kategorii „Standard Speed”, więc tym też nie musimy się przejmować - wybieramy pomiędzy High Speed oraz Ultra High Speed. Warto natomiast zwrócić uwagę na to, aby kable był z Ethernetem (dopisek za kategorią – „with Ethernet”), gdyż to zapewnia nie tylko wsparcie Ethernetu, ale też wsparcie dla kanału zwrotnego audio (ARC).

Czas na ostatnią kwestię – długość kabla. Im więcej danych (np. 4k@60hz), na im dłuższą odległość przesyłamy (powyżej 5m), tym większe straty. Dlatego, przy przesyłaniu wysokich rozdzielczości na większe odległości, musimy zainteresować się bardziej jakością kabla oraz, ewentualnie, użyć wzmacniacza sygnału. Naprawdę dobrej jakości kable miedziany pozwoli przesłać obraz wysokiej rozdzielczości na ok. 10m. Powyżej tego dystansu musimy liczyć się z coraz większymi stratami. Rozwiązaniem dla kabli miedzianych jest wzmacniacz sygnału, natomiast przysparza on dodatkowych problemów:

- zdecydowanie zwiększa input lag (nie polecam do grania);

- często prowadzi do kłopotów z HDCP – zabezpieczeniem treści przesyłanych przez HDMI (te występują najczęściej, gdy chcemy odtworzyć jakiś film Bluray lub łączym się ze wzmacniaczami kina domowego);

- może wpływać na obsługę ARC;

- wymaga dodatkowego zasilania.

Jak widzicie, wzmacniacze to raczej urządzenia profesjonalne, do bardziej konkretnych zastosowań (np. urządzenie nadające sygnał nie ma funkcji ReClock). Dlatego lepiej wykorzystać kabel z wbudowanym wzmacniaczem (kabel aktywny) albo…

Użyć zdecydowanie nowszego, optycznego kabla HDMI (Optical Fiber – światłowód), który nie potrzebuje wzmacniaczy, żeby przesyłać obraz bez strat na dość duże odległości (dla 4k@60hz do 100m przy kablu dobrej jakości). Kable te są nieco droższe (cena 20-30m kabla typu Ultra High Speed to 600-800zł), ale zaoszczędzą nam praktycznie wszystkich problemów, które opisałem powyżej – przy wzmacniaczach sygnałów. Dodatkowymi zaletami kabla optycznego w stosunku do dobrej jakości kabla miedzianego są waga oraz elastyczność, natomiast przy wyborze kable optycznego musimy zwrócić większą uwagę na jego jakość.

Kilka spraw mamy wyjaśnionych, czas na ostatnią – czy w ogóle potrzebujemy HDMI 2.1.

Zacznijmy od tego, że każde ogniwo łańcucha musi wspierać HDMI 2.1, abyśmy mogli skorzystać z jego zalet (jak np. VRR – czyli granie w synchronizacji przy 4k do 120fps/hz), czyli:

1. Nadajnik sygnały HDMI 2.1 – dziś to nadchodzące konsole Xbox Series X/S, PS5, karty AMD serii RX 6xxx oraz obecne już Nvidia serii RTX 3xxx.
2. Kabel wspierający przesył danych do 48Gbps, czyli Ultra High Speed HDMI Cable (cat. 3)
3. Odbiornik sygnału wraz z wyświetlaczem – czyli TV lub monitor z HDMI 2.1 (w pełnym wsparciu) oraz wyświetlaczem o rozdzielczości przynajmniej 4k oraz odświeżaniu powyżej 60hz (a najlepiej 120 lub więcej).

Jeżeli jeden z punktów nie jest spełniony, to nie będziemy cieszyli się dobrodziejstwami HDMI 2.1. Czy to coś zmienia? Która karta graficzna jest w stanie generować obraz w 4k powyżej 60fps? Być może w starszych lub mniej wymagających grach jest wiele takich kart, ale w nowszych, bardziej wymagających jedynie RTX 3080 oraz RTX 3090 są w stanie to osiągnąć i to często dzięki wykorzystaniu technik podbijania rozdzielczości jak DLSS. Nowe konsole, tak jak pisałem w jednym ze wpisów, raczej nie będą celowały w 4k@60fps, a co dopiero pisać o większych liczbach fps. Przy odtwarzaczach blu-ray nie potrzebujemy takich wartości, gdyż filmy są nagrywane w 24fps oraz przesyłane, zazwyczaj w formatach 4:2:0 @8-12 bitów na kolor, ew. 4:2:2@8-12 bitów na kolor, co sprawia, że danych do przesłania jest zdecydowanie mniej. Na dodatek użytkownicy opisują masę problemów pomiędzy urządzeniami nadającymi oraz odbiornikami AV, jak np. urządzania firmy Marantz (problem jest naprawdę poważny, gdyż wiele odbiorników sygnału może odbierać jedynie obraz skompresowany, a większość nadajników na rynku wysyła obraz bez kompresji).

Podsumowując

Pomimo masy teoretycznych zalet HDMI 2.1 (VRR, QFT, QMS itd.) nie ma co się spieszyć z wymianą TV, zakupem nowych kabli, a już na 100% nie powinniśmy przepłacać za kable HDMI. Dobry kable HDMI Premium High Speed (z certyfikatem – dla HDMI 2.0b) od długości 2-3m kupimy za 40-50zł. Podobnie z kablem Ultra High Speed (dla HDMI 2.1). Dobry kable optyczny HDMI o długości do 30m kupimy do 800zł, a można i taniej.

Dla zainteresowanych bardziej zaletami HDMI 2.1:

https://www.hdmi.org/spec/hdmi2_1